Đi tìm huyền thoại suối Giải Oan

Trong chuyến tham quan Vịnh Hạ Long, đoàn chúng tôi quay về thị xã Uông Bí - Quảng Ninh để lên Yên Tử, ngọn núi cao 1.068 mét, nơi từng được coi là kinh đô của Phật giáo Việt Nam.

Chặng đường hành hương từ chân núi lên Yên Sơn hai bên cây cối chập chùng núi biếc, hoa rừng khoe sắc, ấn tượng nhất là màu tím của hoa sim. Màu hoa gợi nhớ đến bài: "Màu tím hoa sim" của Hữu Loan.

Trên không, từng đàn bướm lượn lờ cùng với tiếng chim rừng ríu rít như chào đón những người khách lạ từ phương xa. Theo lối mòn, rẽ trái một đoạn, cây cối rậm rạp, đã nghe thấy tiếng suối róc rách và dòng suối trong veo, uốn khúc, êm đềm chảy trên nền đá cuội, sỏi trắng, tạo thành giai điệu trầm buồn như tiếng thì thầm của rừng thiêng.
.
< Cầu qua suối Giải Oan - nơi các cung nữ của Đức vua Trần Nhân Tông trẫm mình.

Đứng từ chiếc cầu đá dài 10 mét nối liền hai bờ suối nhìn xuống dòng suối ngoằn ngoèo, nước trong vắt, ai nấy cũng cảm thấy bùi ngùi bởi chính nơi đây, bảy trăm năm trước đã có nhiều cung nữ gieo mình xuống dòng suối oan nghiệt trầm mình để tỏ lòng trung trinh với vua Trần.

Tại đây, du khách được hướng dẫn viên thuyết minh rõ ràng hơn về nguồn gốc tên gọi của dòng suối. Chuyện kể rằng: Sau 2 lần lãnh đạo nhân dân đánh thắng quân Nguyên Mông, vua Trần Nhân Tông đã quyết từ bỏ ngai vàng về tu ở Yên Sơn, sáng lập ra Thiền phái Trúc Lâm và xây dựng nơi đây trở thành trung tâm văn hóa, kinh đô Phật giáo của Đại Việt.

Vì không muốn vua cha vào Yên Tử nên Trần Anh Tông ngầm sai các cung tần mỹ nữ tìm đến can ngăn, nhưng Trần Nhân Tông vẫn một lòng theo đạo và khuyên mọi người hãy trở về với triều đình hoặc quay về quê cũ làm ăn. Để tỏ lòng tận trung với thánh thượng, các cung nữ đã nhảy xuống dòng suối Hổ Khê quyên sinh... Vua Trần xót thương cho số phận của họ nên đã lập đàn tràng làm lễ siêu độ, đồng thời lập ra chùa Giải Oan. Dòng suối Hổ Khê cũng được đổi tên thành suối Giải Oan từ đó...

Từ đó đến nay, thế sự trải qua bao biến đổi thăng trầm, nhưng câu chuyện về suối Giải Oan vẫn truyền từ đời này sang đời khác và dòng suối ngày đêm vẫn rì rầm tuôn chảy, mặt nước trong vắt và mát lạnh. Du khách đến đây, ai cũng muốn được một lần ngâm mình dưới suối hoặc khoát nước rửa mặt với tấm lòng thành kính hướng về nguồn cội.

< Du khách thăm suối Giải Oan.

Bên dòng suối hiện còn một cây đa cổ thụ, nhiều cây rừng, tùng, tre, trúc bạt ngàn, thấp thoáng trên cao là những ngọn tháp và đền chùa cổ kính. Được nghe rằng danh sĩ Nguyễn Thượng Hiền đi ngang qua đây cũng đã tức cảnh sinh tình:

"Giải hết nỗi lòng ngay với chúa.
Oan theo dòng nước sạch cùng vua".


Khách hành hương qua đây ai cũng dừng chân đứng lại, lòng man mác với một cảm giác hư hư thực thực. Có người còn uống nước giải oan với lòng mong muốn được xua tan mọi oan khuất, phiền não. Nhiều người đến chùa Giải Oan cách đó chừng 100 mét để đốt lên một vài nén nhang tưởng nhớ đến người xưa và tìm sự thanh thản cho tâm hồn. Men theo dòng suối, đi thêm một đoạn chúng ta sẽ gặp thác Long Khê từ trên cao đổ xuống ì ầm, trắng xóa, mang theo bụi nước mờ mờ càng làm tăng thêm vẻ u tịch và trầm lặng.

Người dân ở đây cho biết nước ở suối Giải Oan bốn mùa đều trong nhờ nó bắt nguồn từ suối Vàng và thác Tử có độ cao trên 700 mét, cạnh chùa Vân Tiêu, nước chảy quanh co rồi hợp dòng tại một gốc sung già trước khi đổ vào suối Giải Oan.

< Để giữ trọn đạo quân vương, 300 cung tần mỹ nữ đã trầm mình xuống con suối giữa đại ngàn Yên Tử.

Chùa Giải Oan cũng là một di tích và thắng cảnh "du sơn trong mây ngàn". Chùa ẩn mình giữa những rừng cây soi bóng và tựa lưng vào núi, phía trước là dòng suối Giải Oan. Mặc dù được trùng tu nhiều lần nhưng chùa vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính, uy nghi nổi bật giữa nền xanh của núi rừng Yên Tử. Đặc biệt, các pho tượng bên trong chánh điện đều cổ xưa, nét chạm khắc tinh xảo và sống động, nhất là các tượng Mẫu thờ, giúp cho khách thập phương nhận ra rằng: mặc dù năm tháng phôi pha, vật đổi sao dời nhưng tình cảm của con người vẫn luôn luôn hướng về cội nguồn và cảnh cũ người xưa.

By EmVân Pcworld-com.blogspot.com - Theo Sotaydulich, OtoSaigon ---------


Phá cảnh quan khu vực suối Giải Oan - Yên Tử: Đừng để vụ việc trôi theo dòng nước!

Suối Giải Oan - một trong những di tích, di sản quan trọng trong khu thắng tích Yên Tử, Quảng Ninh đã bị làm cho méo mó bởi sự tự tiện, ngang nhiên và phản thẩm mĩ của một số người.

Biến dạng con suối đẹp!

Sau nhiều cuộc vi phạm nặng nề đối với di tích, di sản, trùng tu bởi việc làm mới, bảo tồn mà thành ra xâm hại, với sự lên án của báo chí và những xử lý nghiêm khắc của giới chức năng, tưởng chừng xã hội đang nhìn vào đó để rút kinh nghiệm chung. Nhưng mới đây thôi, dư luận bất bình trước sự việc diễn ra tại suối Giải Oan, Yên Tử, thị xã Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

< Công trình bề thế mới được xây dựng trên lòng suối Giải oan - Yên Tử.

Tại đây, Công ty cổ phần phát triển Tùng Lâm, đơn vị hoạt động trong khu thắng tích Yên Tử đã tiến hành khoét rộng lòng suối Giải Oan ở khu vực dẫn lên chùa Giải Oan, lát đá, xây bờ đá, biến nơi đây thành một cái hồ nông cạn, đào xới sỏi đá dưới lòng suối. Mọc lên giữa hồ là một tòa lầu to được dẫn vào bởi hai chiếc cầu lớn. Xung quanh các hạng mục này, người ta làm đường. Đoạn từ suối lên cổng chùa cũng mọc lên nhiều "ki-ốt" bằng bê tông lạnh lẽo và thô cứng. Cho đến dịp kỷ niệm 701 năm đức Phật hoàng Trần Nhân Tông và khởi công xây tượng ngài tại Yên Tử vừa qua, vẻ hoang sơ, thanh tịnh ở khu vực này đã biến mất. Thay vào đó là khối công trình đồ sộ, lấn át tự nhiên. Dư luận đã lên tiếng phản ánh và phê phán việc xây dựng này nhưng tình hình giải quyết của các cơ quan chức năng xem ra còn chậm chạp. Chúng tôi đã trao đổi với ông Trịnh Công Bộ - Trưởng Ban quản lý các di tích trọng điểm tỉnh Quảng Ninh, ông cho biết: Cho đến thời điểm này thì đúng là họ vẫn chưa có phép! Theo ông Nguyễn Đình Trung - Phó Chủ tịch UBND thị xã Uông Bí thì "Trước đó họ cũng không xin phép, họ cứ tự làm!".

Có tội với truyền thống!

< Công trình bề thế trên hồ nước mới được khoét rỗng từ lòng suối.

Suối Giải Oan từ lâu vẫn là một chốn thiêng liêng, là nơi gửi gắm, hướng tâm của nhiều thế hệ Phật tử, du khách. Không phải vô cớ mà quần chúng nhân dân hành hương lên Yên Tử thường lội qua suối những mong giải thoát khỏi tai ách, lòng dạ được nhẹ nhõm, thảnh thơi.

Đặc biệt, theo Đại đức Thích Đạo Hiển - Phó Ban trị sự tỉnh Hội Phật giáo Quảng Ninh thì xưa kia khu vực này chính là nơi lập đàn cúng cho 300 phi tần đã nguyện một lòng theo đức Trần Nhân Tông mà từ bỏ cả mạng sống. Không đồng tình với việc đào bới, nạo vét con suối, Đại đức Thích Đạo Hiển khẳng định: “Giới tu hành không phản đối sự trùng tu, phát triển, càng không phản đối sự làm đẹp cho di tích. Nhưng phải trên cái căn bản, cái gốc, phải giữ được hiện vật gốc. Không có thì phát triển cái gì cũng không có hồn!”.

GS. Trần Lâm Biền - Tạp chí Di sản của Cục Di sản văn hóa phân tích: “Tinh thần của Phật giáo trí thức là muốn hòa nhập với thiên nhiên, vũ trụ. Do đó tinh thần bảo tồn di sản phải trên nền tảng tư tưởng hòa hợp này”. Trước thực trạng diễn ra tại khu vực này, GS gay gắt: “Mọi hành động phá vỡ cảnh quan gốc đều là hành động trước mắt, là phạm pháp. Đó còn là tội lỗi đối với lịch sử và tâm hồn truyền thống”.
Hiện nay, Cục Di sản văn hóa cũng đã vào cuộc tìm hiểu sự việc diễn ra tại suối Giải Oan. Hy vọng việc tác động làm biến dạng di tích, cảnh quan trong khu thắng tích đã được xếp hạng quốc gia sẽ không bị chìm xuồng. Bên cạnh đó, làm sao để lấy lại vẻ đẹp cũ của cảnh quan nơi đây cũng như bảo vệ cho núi rừng Yên Tử không bị "xâm thực" bởi sự ấu trĩ của "tư duy xi măng", "tư duy mới hóa" là vấn đề lớn hơn nhiều lần.

Lưu Nguyễn