Tết ngày rồng ở bản Hà Nhì

"Từ xa xưa, khi thần núi cho phép người Hà Nhì đến định cư ở xứ sở này thì Jé Khù Chà (tết mùa mưa) đã được phán phải trở thành dịp lễ hội trọng đại nhất trong năm của bản làng.

Người Hà Nhì chuẩn bị Jé Khù Chà trước 7 hôm, ăn uống trong 7 ngày, 7 đêm và ngày bắt đầu hành lễ phải là ngày con rồng" - bên bếp lửa sàn rừng rực cháy, già Pờ Hà Chí ở bản Mé Gióng, xã Ka Lăng, huyện Mường Tè, Lai Châu kể.

Jé Khù Chà của đồng bào Hà Nhì được diễn ra vào tháng 7 âm lịch hàng năm khi mùa vụ đã được thu hoạch xong, nhà nhà rảnh rỗi và theo tiết trời cũng là bắt đầu vào mùa mưa.

< Phụ nữ Hà Nhì làm bánh giầy chuẩn bị cho Jé Khù Chà.

Ngày chính thức bắt đầu phải được cả cộng đồng thống nhất thông qua cuộc họp toàn bản và đương nhiên phải chọn ngày lò no (con rồng) để bắt đầu hành lễ.

Buổi sớm tinh sương ngày con rồng đã được chọn, mỗi gia đình trong bản sẽ cử một đại diện khỏe mạnh, nhanh nhẹn nhất đeo gùi mang 3 ống tre ra suối để lấy nước lộc. Nước đựng trong 3 ống tre không được để sánh ra ngoài, phải cẩn thận mang về đặt cạnh bàn thờ để dùng nấu đồ cúng tổ tiên.

Tiếp đó đại diện gia chủ sẽ vào rừng thiêng, đến vị trí thờ cúng chung của cả bản để dựng lán bày đồ cúng, trong khi đó ở nhà những người phụ nữ sẽ làm bánh giầy, chọn ra 9 cái ngon nhất dâng cúng tổ tiên. Sau làm bánh là mổ lợn để xem gan nhằm biết được điềm tốt, điềm xấu trong năm tới.

Người Hà Nhì cho rằng, nếu bộ gan lợn còn nguyên, không bị sứt, mật đầy, lá gan úp ở trên nhô cao, dây nối giữa hai lá gan tương đối thẳng thì đó là điềm báo hiệu một năm kế tiếp tốt lành, bội thu cho gia đình. Nếu gan lợn không được như ý, gia chủ sẽ chọn một ngày gần nhất mời thầy cúng về làm lễ hóa giải.

Trong Jé Khù Cha, nhà nào trong bản cũng dựng một cây xích đu ở gian bên phải. Cây đu được buộc hai dây lên xà nhà và buộc một miếng ván ở giữa để trẻ con vui chơi. Ở đầu bản dựng một cây đu lớn để tất cả mọi người sau khi làm lễ, ăn uống sẽ ra đó vui chơi.

Trong suốt 7 ngày diễn ra Jé Khù Chà, tất cả mọi người đều kiêng không đi nương, không làm bất cứ việc gì. Bởi theo đồng bào Hà Nhì, khi tiến hành cúng thần linh, cúng tổ tiên phải ở nhà, vui vẻ mới thể hiện sự thành tâm.

By EmVân Pcworld-com.blogspot.com - Theo báo Laodong, internet